(...) Het verhaal is in de ik-vorm geschreven. Dat zorgt ervoor dat we de werkelijkheid zien en beleven door de ogen van Raf, die zijn eigen onverbloemde taaltje hanteert. Bij momenten doorziet hij scherp de volwassenen die zijn leven stroomlijnen.

‘Misschien moet ik op school een keer een spreekbeurt geven over pleegvaders en pleegmoeders. Dan kan ik vertellen wat een hoop last je daarmee hebt. En ik kan het weten, want ik heb er al een heleboel versleten. (..)’ En verder luidt het eigenwijs: ‘Trage eters doen ze niet zo gauw weg. Domme en ongehoorzame kinderen wel. Net als een hond. Die neem je ook in huis en die doe je ook weg als het niet lukt. En met mij lukt het nooit. Daar heb ik zo mijn plannetjes voor, want ik ben gek op verhuizen.’

Onbewust voelt Raf aan dat hijzelf en zijn mama vaak niet ernstig genomen worden. Zo vertellen Ruud en Conny niet dat ze besloten hebben om hem naar een nieuw pleeggezin te sturen terwijl zijn zusje Saar wel mag blijven. Raf vermoedt bij het afscheid dat er iets niet klopt maar hij weet niet wat. Als de waarheid aan het licht komt reageert hij zeer agressief. Dwarsliggen en woede zijn de enige vormen van protest die hij kent. Uit kleine details blijkt dat Bep en Sam hem accepteren zoals hij is. ‘’Je mag slaan zoveel als je wil,’ zegt Bep. ‘Het helpt niet. We zien je graag of je nou schopt of niet.’ Zij zoeken naar zijn sterke kanten en tonen ook meer respect voor zijn mama.

Het verhaal van Raf laat op een pijnlijke wijze zien wat er mis kan gaan in het leven van kinderen die een veilig nest moeten missen. Traumatische gebeurtenissen blijven lang nawerken en verstoren het basisvertrouwen dat rust en harmonie schept.

Toch is het niet allemaal kommer en kwel. Raf vertelt zijn verhaal met de nodige humor en ook Bep en Sam pakken hun nieuwe opdracht op een originele manier aan.

De sociale problematiek wordt in dit boek op een heel open en authentieke manier aangebracht. De jonge lezers kunnen zich inleven in het verhaal van Raf en zijn zusje en leren zo wellicht meer begrip opbrengen voor kinderen die in een tehuis of bij pleegouders wonen (...)

Rita Ghesquiere in Kerknet en Lees-wijzer

Gekke titels waarbij je het raden hebt naar de link met het verhaal, scheppen altijd grote verwachtingen. De combinatie van lijstjes, pannenkoeken en een geheim plan scherpte alleszins mijn nieuwsgierigheid (...) Rafs verhaal laat je haarscherp aanvoelen hoe kwetsbaar en verward een kind is dat op erg jonge leeftijd veiligheid en houvast miste. Leen van den Berg heeft heel wat ervaring als pleegmoeder en dat draagt ongetwijfeld bij tot de geloofwaardigheid van Rafs doen en laten. Maar bovenal is dit een pittig verhaal. Raf vertelt vlot, wijdt nergens onnodig uit en tekent raak (soms letterlijk, via het potlood van Kaatje Vermeire), én met gevoel voor humor zijn ervaringen. De sterkte van het boek zit ongetxwijfeld ook in de evenwichtige en menselijke karaktertekening. Raf is soms echt niet mals voor zijn opeenvolgende, 'falende' vervangouders, maar toch worden ze niet afgeschilderd als 'de slechteriken'. Als lezer kan je niet anders dan met respect en een zekere mildheid naar hen kijken. Dit boek verdient wat mij betreft een nominatie voor de volgende boekenleeuw!

(Kathleen Verbiest, Raak, juli 2008)

(...) Raf en zijn zusje wonen bij een pleeggezin. Voor Raf is dit helemaal geen leuke ervaring. Hij mist zijn moeder en wordt door zijn pleegouders als lastig en onhandelbaar ervaren. De ruzies worden zo erg dat hij naar een ander pleeggezin moet. Raf komt terecht bij twee knotsgekke dames die het zeer goed met hem menen. Zeer emotioneel en mooi geschreven verhaal. De schrijfster slaagt erin om de problematiek van de relaties tussen ouders, pleegouders en kinderen zeer duidelijk te beschrijven en bespreekbaar te maken. Het is een verhaal met een ziel die laagje per laagje wordt opengelegd. Het moeilijke gedrag, het schreeuwen om begrip, het niet begrepen worden door de pleegouders: allemaal zeer herkenbare dingen die kinderen die ontworteld zijn, meemaken. De schrijfster verplaatst zich in de denkwereld van deze kinderen. Maar door haar vlotte schrijftaal en het gebruik van humor slaagt zij erin om een toegankelijk en open verhaal te brengen. Het taalgebruik is duidelijk en Raf vertelt zijn eigen verhaal. Hij verwerkt zijn verdriet door met zijn zus een zelfgemaakt spel te spelen: "het grote reis naar mama spel". Zo krijgt de lezer inzicht in de diepere gevoelswereld van de jongen. De illustraties zijn eenvoudig en kinderlijk gehouden. Dit versterkt het effect van authenticiteit: het verhaal komt werkelijk van Raf zelf. Het is over de gehele lijn een zeer goed boek voor kinderen tussen tien en dertien jaar. (Claudine Vandendriessche, Pluizer) www.pluizer.be

Meer dan 4000 gezinnen in Vlaanderen en Brussel halen pleegkinderen in huis, zo bleek op de boekvoorstelling ‘Over lijstjes, pannenkoeken en een geheim plan’. Leen van den Berg, auteur van het boek én zelf pleegmoeder, schreef het verhaal van Raf. Hij is een pleegkind dat lijstjes maakt over wat hij kan en niet goed kan (het ene al wat langer dan het andere) en bovenal plannen blijft smeden om opnieuw bij zijn moeder te kunnen gaan wonen.

“Respect van de pleegouders naar de echte ouders toe, is zeer belangrijk,’ zo nuanceerde Marijke Wieërs, directeur Jeugdzorg in Gezin vzw, maar ook zelf pleegmoeder. “Pleegkinderen moeten de kans hebben om hun verdriet en pijn weer te geven, maar toch ook positieve gevoelens ten aanzien van hun ouders te blijven houden.” Dat dit continu zoeken naar evenwicht en omgaan met de loyaliteitsconflicten van het pleegkind geen eenvoudige klus is, wordt treffend omschreven in het boek. Veel pannenkoeken bakken blijkt te helpen, maar vooral ook: rust en vertrouwen bieden aan het gekwetste kind dat aan je wordt toevertrouwd. Pleegzorg Vlaanderen is blijvend op zoek naar alleenstaanden, koppels of gezinnen die zich daartoe willen verbinden. (Pleegzorg Vlaanderen)